Sluit

Kinderen met ASS

We gebruiken de term Autismespectrumstoornis, of kortweg ASS, omdat het begrip ‘spectrum’ duidelijk aangeeft dat de stoornis op verschillende manieren tot uiting kan komen.

Zowel het aantal symptomen, als de ernst van de symptomen, de leeftijd waarop de symptomen tot uiting komen en het niveau van verstandelijk functioneren kunnen variëren. Autisme heeft dus vele gezichten. Er zijn zoveel uitingsvormen van autisme als kleurschakeringen in het licht.

 

Autisme is een pervasieve ontwikkelingsstoornis, d.w.z. een stoornis die de totale levensloop doordringt. Dit heeft gevolgen op de ontwikkeling van meerdere ontwikkelingsgebieden, zoals de sociale ontwikkeling, de taalontwikkeling, de spelontwikkeling,...

 

Een autismespectrumstoornis uit zich door een kwalitatieve stoornis op volgende twee domeinen:

  • Sociale communicatie en sociale interactie
  • Beperkte, repetitieve gedragspatronen, interesses of activiteiten

Autisme kun je niet zien aan iemand.

 

Kinderen met autisme nemen de wereld op een andere manier waar. Ze begrijpen en ervaren de wereld anders. Autisch gedrag is te verklaren vanuit de manier waarop deze kinderen informatie verwerken.

De essentie van autisme zit dus aan de binnenkant (het autistisch denken) en niet aan de buitenkant (het gedrag).

 

De hersenen filteren te weinig of te veel en niet steeds de juiste informatie. Mensen met autisme hebben dezelfde zintuigen als andere mensen, maar ze horen, zien, smaken, ruiken of voelen sterker of minder sterk (in elk geval anders). Hierdoor wordt de omgeving op een andere manier waargenomen en verwerkt, waardoor ze anders gaan reageren.

Sociale communicatie en sociale interactie

Kinderen met ASS communiceren anders. De communicatie bestaat uit twee luiken: de verbale en non-verbale communicatie.

 

De verbale communicatie omvat zowel de taalontwikkeling als het taalgebruik. Sommige kinderen met ASS hebben een goede tot zeer goede taalontwikkeling. Bij andere kinderen met ASS  verloopt de taalontwikkeling vertraagd of komt die helemaal niet op gang. De taal wordt niet altijd gebruikt om te communiceren. Het is niet omdat een kind veel praat dat er gerichte communicatie aanwezig is. Er zijn eveneens vaak moeilijkheden met het begrijpen van wat er gezegd wordt.

Onder non-verbale communicatie verstaan we gelaatsuitdrukkingen, lichaamstaal, gebaren, oogcontact,… Kinderen met ASS ervaren problemen zowel in het gebruik als in het begrijpen van non-verbale informatie.

 

Het ontbreekt kinderen met ASS meestal niet aan de wil om sociaal te zijn, maar wel aan de kennis en vaardigheden om zich soepel te gedragen in het sociaal verkeer. De kinderen hebben wel nood aan sociale contacten, maar vaak op hun voorwaarden.

Hun omgang met anderen is verstoord en dit vooral in het contact met leeftijdsgenootjes. Kinderen met ASS kunnen vaak beter omgaan met volwassenen omdat volwassenen zich aanpassen aan het kind en doorgaans ook voorspelbaarder zijn.

 

Beperkte, repetitieve gedragspatronen, interesses of activiteiten

Afhankelijk van de leeftijd en de cognitieve mogelijkheden van het kind, zullen de stereotiepe en repetitieve patronen/interesses zich anders uiten. 

 

Kinderen met ASS hebben een beperkt voorstellingsvermogen. Ze hebben moeite om zich zaken voor te stellen die er niet daadwerkelijk zijn.

Dit uit zich al vrij vroeg in de spelontwikkeling. Veel kinderen met ASS komen niet of vertraagd tot fantasiespel. Hun spel beperkt zich tot onmiddellijke, zintuiglijke of steeds herhalende handelingen met speelgoed of strikt mechanisch functioneel spel.

Sommigen lijken op het eerste zicht wel tot verbeeldend spel te komen, maar eigenlijk proberen ze een spel dat ze gezien hebben letterlijk na te bootsen.

Anderen kunnen zich verliezen in hun fantasie en maken onvoldoende onderscheid met de realiteit.

Naarmate de kinderen opgroeien, vertaalt het gebrek aan verbeeldingsvermogen zich vooral in een tekortkoming aan sociale verbeelding. Verbeelding is heel belangrijk om de toekomst (gevolgen) te kunnen inschatten, om iets voor te bereiden, om te kunnen spelen met verschillende mogelijkheden, om te plannen en dus om problemen op te lossen. Bovendien laat het hen toe de gevolgen van hun eigen gedrag voor te stellen.


We merken dat kinderen met ASS vaak niet zo soepel reageren of dat ze vasthouden aan bepaalde rituelen, die niet steeds een functie hebben. Steeds hetzelfde doen op eenzelfde manier kan een gevoel van veiligheid en zekerheid bieden in een wereld die niet helemaal begrepen wordt. Wanneer afgeweken wordt van wat ze gewoon zijn, kan dat voor kinderen met ASS behoorlijk wat angst, stress of paniek veroorzaken. Doordat ze niet de hele context begrijpen, houden ze vast aan details die voor hen belangrijk zijn. Als die wijzigen, valt de voorspelbaarheid weg en worden ze onzeker. Niet alle kinderen met ASS reageren heftig op veranderingen, maar ze zijn er zeker alerter voor.

Het kan voorkomen bij kinderen met ASS dat ze een abnormale belangstelling hebben voor een bepaald thema of voor bepaalde voorwerpen. Dat kan gaan om interesses die niet meteen bij hun leeftijd passen, die vreemd lijken of interesses die buitengewoon overheersend zijn.

Zintuiglijke waarneming

Kinderen met ASS gaan de omgeving anders waarnemen dan andere mensen. Ze hebben dezelfde zintuigen, maar ze kunnen wel andere zintuiglijke ervaringen hebben. Deze zintuiglijke waarnemingen kunnen erg verschillen van persoon tot persoon. De filter in de hersenen die bepaalde prikkels kan onderdrukken, lijkt niet goed te werken bij een kind met ASS.

 

De zintuigen kunnen ofwel overgevoelig ofwel ondergevoelig reageren. Op momenten van stress, vermoeidheid of ziekte kunnen deze reacties nog meer uitgesproken zijn. Specifieke zintuiglijke interesses waarbij kinderen zich bijvoorbeeld focussen op bepaalde geluiden, aanrakingen, smaken, geuren of visuele ervaringen, komen ook vaak voor.